Η τεχνική του Brainstorming  στην εκπαίδευση ενηλίκων.

Επιμέλεια:   

Μπατζάκας Δημήτριος

ΠΕ 04-01 (Φυσικός Med)

Δ/ντής 1^ου ΣΔΕ Δομοκού (Φυλακών)

Σεπτέμβριος 2016

ΘΕΜΑ: «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ  ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ  ΤΗΣ  ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ»

    Η εφαρμογή που ακολουθεί, πρόκειται να εφαρμοσθεί στα τμήματα του 1^ου ΣΔΕ Δομοκού Φθιώτιδας (Φυλακών), περίπου 15 ατόμων σε κάθε τμήμα και θα υλοποιηθεί στη διάρκεια μιας διδακτικής ώρας (45 λεπτών). Αφορά την προσέγγιση του περιβαλλοντικού προβλήματος της επιβάρυνσης της γήινης ατμόσφαιρας.

    Στόχοι της διδασκαλίας είναι:

·          Η εμπειρία των εκπαιδευομένων στο θέμα της επιβάρυνσης της γήινης ατμόσφαιρας

·          Η διερεύνηση της προϋπάρχουσας γνώσης πάνω στο θέμα

·          Η απόκτηση νέας γνώσης, αφού πρώτα γνωρίσουν οι εκπαιδευόμενοι  την αιτία για την οποία πρέπει να μάθουν για το περιβάλλον, εμπλεκόμενοι ενεργά στη διαδικασία μάθησης

·          Η διέγερση και η αφύπνιση του ενδιαφέροντος των εκπαιδευομένων για το θέμα, ώστε να κατανοήσουν την πραγματικότητα στην οποία ζουν και να μην θεωρούν τη διαχείριση του περιβάλλοντος ως ένα δομημένο καθεστώς στο οποίο οφείλουν να προσαρμοστούν

·          Η πρόκληση για υποκίνηση της ενασχόλησης των εκπαιδευομένων για το περιβαλλοντικό πρόβλημα, μέσω της διαμόρφωσης θετικής στάσης, που μπορεί να τους ενεργοποιήσει για κοινωνικές αλλαγές (να απομακρυνθούν από την κουλτούρα της «σιωπής»)

·          Η ανάπτυξη ικανοτήτων:

-          Ελεύθερης έκφρασης και  γόνιμου δημοκρατικού διαλόγου

-          Σεβασμού των άλλων μέσω της προσεκτικής ακρόασης

-          Αξιολόγησης, εκτίμησης του προβλήματος και υιοθέτησης νέων ιδεών

-          Αυτοανάπτυξης μέσω της απόρριψης παλαιών στάσεων και διόρθωσης συμπεριφορών

-          Ανάληψης πρωτοβουλιών για μετατροπή της γνώσης σε πράξη

-          Συνεργασίας και ομαδικής διεκδίκησης δικαιωμάτων

Στάδιο 1^ο  (διάρκεια 5 λεπτά):

    Στο στάδιο αυτό:

·         Ανακοινώνω, περιγράφω και εξηγώ την τεχνική και τον στόχο του καταιγισμού ιδεών (Brainstorming) λέγοντας:

-          Θα εφαρμόσουμε την τεχνική του καταιγισμού ιδεών όπου εσείς θα προτείνετε όσες περισσότερες ιδέες μπορείτε μετά από κάθε ερώτηση που σας τίθεται, χωρίς ειρμό και άτακτα όπως σας έρχονται στο νου. Κανείς δεν θα σας κρίνει ούτε θα σας βαθμολογήσει.

-          Μπορείτε ελεύθερα να διατυπώσετε ιδέες που προκύπτουν από άλλες ιδέες που προηγήθηκαν

-          Οι ιδέες αυτές θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα

-          Τις ιδέες που θα συλλέξουμε, θα τις ομαδοποιήσουμε με ορισμένα κριτήρια και θα τις χρησιμοποιήσουμε για την παρουσίαση του θέματος

·         Καθορίζω ως χρονική διάρκεια, αυτή της μιας διδακτικής ώρας 

·         Προσδιορίζω τον ρόλο μου λέγοντας:

-          Θα είμαι ο συντονιστής της συζήτησής μας

-          Θα γράφω όλες τις ιδέες σας στον πίνακα

-          Θα φροντίσω να τηρούνται οι κανόνες που θα σας μοιράσω σε λίγο (μοιράζω τυπωμένο τον πίνακα Ι)

Πίνακας Ι

ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟΥ ΙΔΕΩΝ

1.      Επιθυμούμε να συλλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερες ιδέες 2.      Όλες οι ιδέες είναι αποδεκτές δεν τις κρίνουμε 3.      Είναι σημαντικό οι ιδέες να εκφράζονται αυθόρμητα 4.      Η αταξία στη σειρά των ιδεών επιτρέπεται 5.      Πρέπει να εκφράσουμε με θάρρος και χωρίς επιφυλάξεις πρωτότυπες και ασυνήθιστες ιδέες που μπορεί να σκεφτούμε 6.      Επιτρέπεται η ιδέα μας να είναι συνέχεια της ιδέας κάποιου άλλου ή να προκύπτει απ’ αυτή 7.      Δεν επιτρέπονται αρνητικά σχόλια, κριτική και αξιολόγηση οποιασδήποτε ιδέας 8.      Απαγορεύεται να παρεμβαίνουμε στη διαδικασία και τηρούμε αυστηρά τους κανόνες του καταιγισμού ιδεών

Στάδιο 2^ο  (διάρκεια 15 λεπτά):

    Στο στάδιο αυτό:

·          Γράφω στον πίνακα το θέμα: Τι σημαίνει «περιβαλλοντική επιβάρυνση της ατμόσφαιρας»

·          Ζητώ από τους εκπαιδευόμενους να εκφραστούν με λέξεις ή σύντομες εκφράσεις τις οποίες γράφω στον πίνακα

·          Αποφεύγω να υποδείξω δικές μου ιδέες όταν τους βλέπω να διστάζουν, απλά τους ενθαρρύνω επαναλαμβάνοντας την ερώτηση ή διαβάζω δυνατά τις ιδέες που προηγήθηκαν και τους προτρέπω να εκφραστούν περεταίρω

·          Στο τέλος συγχαίρω τους εκπαιδευόμενους για τη συμμετοχή τους

    Οι πιθανές ιδέες που περιμένω να πάρω είναι:

-          Ρύπανση αέρα

-          Μόλυνση αέρα

-          Όξινη βροχή

-          Καυσαέρια

-          Σκόνη

-          Θολούρα των μεγαλουπόλεων

-          Σύννεφα καπνού

-          Μπόχα σκουπιδιών

-          Καύση των σκουπιδιών

-          Καύση των νεκρών ζώων που σαπίζουν

-          Αναθυμιάσεις αποβλήτων

-          Ραδιενεργά υλικά

-          Μικρή ορατότητα

-          Λασποβροχή

-          Κίνδυνος για την υγεία μας

-          Αναπνευστικά προβλήματα

-          Λιγότερο οξυγόνο

-          Λιγότερη χρήση αυτοκινήτων

-          Φίλτρα στα εργοστάσια

-          Φίλτρα στα πλοία

-          Σκόνη στα λιμάνια

-          Έλεγχος στα λιμάνια

-          Μεταφορά υλικών σε σκόνη

-          Βελτίωση καυσίμων

-          Μείωση εκπομπών αερίων ρύπων

-          Καταλύτες στα αυτοκίνητα

-          Ηλιακή ενέργεια

-          Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

-          Φυσικό αέριο

-          Καρκίνος σε αύξηση

-          Εναλλακτικές μορφές ενέργειας

-          Μείωση των δασών

-          Λιώσιμο των παγόβουνων

-          Φαινόμενο του θερμοκηπίου

-          Άστατος καιρός

-          Ομίχλη λόγω βροχής

-          Υγρασία

-          Υψηλές θερμοκρασίες καλοκαιριού  

-          Ισχυροί άνεμοι

-          Ανεμοστρόβιλοι

-          Πυρκαγιές

-          Σοβαρές ασθένειες

-          κ.ά. 

  

Στάδιο 3^ο  (διάρκεια 10 λεπτά):

     Στο στάδιο αυτό:

·          Προτείνω τα κριτήρια ομαδοποίησης των ιδεών:

1.     Αίτια και πηγές της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας

2.     Επιπτώσεις από την περιβαλλοντική επιβάρυνση της ατμόσφαιρας

3.     Αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας

·          Κατηγοριοποιούμε  συζητώντας με τους εκπαιδευόμενους τις ιδέες (στη διαδικασία αυτή είναι σημαντικό να συμμετέχουν όλοι), γράφω δίπλα τους τον αριθμό του κριτηρίου (1,2 ή 3) και διαγράφω όσες αναδεικνύονται ότι είναι άσχετες με το θέμα (η ομαδοποίηση φαίνεται στον παρακάτω πίνακα ΙΙ).

Πίνακας ΙΙ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ  ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ  ΤΗΣ  ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ
ΑΙΤΙΑ-ΠΗΓΕΣ	ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ	ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
-       Ρύπανση αέρα -       Μόλυνση αέρα -       Όξινη βροχή -       Καυσαέρια -       Σκόνη -       Σύννεφα καπνού -       Μπόχα σκουπιδιών -       Καύση των σκουπιδιών -       Καύση των νεκρών ζώων που σαπίζουν -       Αναθυμιάσεις αποβλήτων -       Ραδιενεργά υλικά -       Σκόνη στα λιμάνια -       Μεταφορά υλικών σε σκόνη -       Ισχυροί άνεμοι -       Ανεμοστρόβιλοι -       Πυρκαγιές	-       Θολούρα των μεγαλουπόλεων -       Κίνδυνος για την υγεία μας -       Αναπνευστικά προβλήματα -       Λιγότερο οξυγόνο -       Καρκίνος σε αύξηση -       Μείωση των δασών -       Λιώσιμο των παγόβουνων -       Φαινόμενο του θερμοκηπίου -       Σοβαρές ασθένειες -       Μικρή ορατότητα	-       Λιγότερη χρήση αυτοκινήτων -       Φίλτρα στα εργοστάσια -       Φίλτρα στα πλοία -       Έλεγχος στα λιμάνια -       Βελτίωση καυσίμων -       Μείωση εκπομπών αερίων ρύπων -       Καταλύτες στα αυτοκίνητα -       Ηλιακή ενέργεια -       Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας -       Φυσικό αέριο -       Εναλλακτικές μορφές ενέργειας

Στάδιο 4^ο  (διάρκεια 15 λεπτά):

    Στο στάδιο αυτό:

·          Κάνω μια σύντομη εισήγηση για τα αίτια και τις πηγές της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας, εξηγώ τη διαφορά ανάμεσα στους όρους «ρύπανση» και «μόλυνση» (μοιράζω τυπωμένους τους πίνακες ΙΙΙ, IVκαι V).  Συζητάμε πιθανές ερωτήσεις των εκπαιδευομένων.

·          Αναθέτω στους μαθητές ατομικά να συμπληρώσουν ένα κουίζ και μία τράπεζα ερωτήσεων (πίνακες VΙ και VΙΙ)

Πίνακας ΙΙΙ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΡΥΠΩΝ

ΒΕΝΖΟΛΙΟ ( πτητική ένωση VOCs) Τοξικό αέριο με ευχάριστη οσμή, δευτερεύον συστατικό της βενζίνης. ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΑΖΩΤΟΥ ( NO2) Αέριος ρύπος υπεύθυνος για την καφέ όψη του αστικού ουρανού ο οποίος προέρχεται από καύση ορυκτών καυσίμων. ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO2) Προϊόν καύσης, αέριο κυρίως υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΘΕΙΟΥ (SO2) Αέριο οξείδιο άχρωμο, εκλύεται από καύσιμα υψηλής περιεκτικότητας σε θείο ΔΙΟΞΙΝΕΣ (έμμονοι οργανικοί ρύποι POPs) Ιδιαίτερα τοξικές ουσίες που προέρχονται και από καύσεις σκουπιδιών-ζώων. ΚΑΔΜΙΟ (Cd) Ένα από τα πιο τοξικά βαριά μέταλλα από  βιομηχανίες επεξεργασίας χαλκού, χρωμάτων, πλαστικών, παραγωγής φωσφορικών λιπασμάτων αλλά και μεταλλείων ψευδαργύρου. ΚΛΟΦΕΝ - ΑΡΟΚΛΟΡ Εμπορική ονομασία πολύ τοξικής και επικίνδυνης ουσίας που περιείχαν οι παλιές λάμπες φθορισμού. Χρησιμοποιούνται ως µονωτικό λάδι πυκνωτών και μετασχηματιστών, ως λιπαντικό αντλιών κενού,  κομπρεσέρ και ως υδραυλικά υγρά,  ως πλαστικοποιητές σε χρώµατα, ως πρόσθετα σε ορυκτέλαια κ.λπ. ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO) Διαδεδομένος αέριος ρύπος που προέρχεται από ατελείς καύσεις. ΜΟΛΥΒΔΟΣ (Pb) Βαρύ μέταλλο, μαλακό αργυρόχρουν προέρχεται από μεταφορικά μέσα και  εργοστάσια (που χρησιμοποιούν καύσιμα με μόλυβδο), χώρους καύσης απορριμμάτων. ΟΖΟΝ (O3) Αέριος ρύπος άχρωμος βαρύτερος του αέρα με δριμεία οσμή. Πηγές εκπομπής πρόδρομων ουσιών του όζοντος (VOCs και NOx) είναι τα οχήματα, τα χημικά εργοστάσια, τα χημικά διαλυτικά και τα βενζινάδικα. ΡΜ 10 Εισπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια, ρύποι. ΡΜ 2,5 Αναπνεύσιμα αιωρούμενα σωματίδια, ρύποι. ΧΛΩΡΙΟ (Cl) Χημικό στοιχείο βασικό στη σύνθεση των πλαστικών, που ευθύνεται για την παραγωγή διοξινών

Πίνακας IV

Ρυπαντής-Επιμολυντής	Πηγή
Φορμαλδεΰδη	Μόριο τροφής, φύλλο ξύλου, αφρός μονωτικού υλικού, κάπνισμα
ΝΟ2  (διοξείδιο του αζώτου)	Αέρια σόμπας, θερμάστρες κηροζίνης
CO  (μονοξείδιο του άνθρακα)	Θερμάστρες κηροζίνης, σόμπα με ξύλα, καπνός, οχήματα στο γκαράζ
PAHS (πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες)	Καμένο ξύλο, άνθρακας ή κοπριά, βιομηχανικοί διαλύτες, σόμπα με ξύλα
SO2  (διοξείδιο του θείου)	Θερμάστρες κηροζίνης
Cl 2   (χλώριο)	Καθαριστικά σπιτιού και τουαλέτας
O3   (όζον)	Φωτοαντιγραφικά, εκτυπωτές λέιζερ, ηλεκτροστατικοί καθαριστές αέρος
VOCS  (πτητικές οργανικές ενώσεις)	Μαγείρεμα, αποσμητικά χώρου, σπρέι καθαρισμού, χρώματα, βερνίκια, διαλύτες, χαλιά, έπιπλα
Καπνός και άλλα στοιχεία	Καπνός, μαγείρεμα, αεροζόλ, καθαριστικά χαλιών, σόμπες ξύλου, μόλυβδος από διάβρωση γαλακτώματος χρώματος, ασβέστης και ινώδη μονωτικά υλικά, διακόσμηση, στερεωτικά υλικά
Μούχλα, μύκητες	Υγρασία (υγρά, κρύα και φτωχά αεριζόμενα δωμάτια)
Ραδόνιο	Πετρώματα, έδαφος, τσιμέντο

Πίνακας V

Ρύπος	Σταθμοί παραγωγής   ενέργειας	Διυλιστήρια    Πετρελαίου	Χημικές και φαρμακευτικές   βιομηχανίες	Επεξεργασία     μετάλλων
Σωματίδια	ü			ü
CO	ü
CO2	ü
SO2	ü	ü
NΟx	ü	ü
VOC	ü	ü	ü
Μόλυβδος				ü
Υδράργυρος	ü		ü	ü
Χαλκός				ü
Κάδμιο			ü	ü

Πίνακας VΙ

ΚΟΥΙΖ: «Δραστηριότητες και αέρια ρύπανση»

1.Εργάτες ανέλαβαν να καθαρίσουν ένα εγκαταλειμμένο θερμοκήπιο και έριξαν στη φωτιά  κατεστραμμένα πλαστικά και μερικά ψόφια ζώα που βρωμούσαν και αυτό δημιούργησε διοξίνες που απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα. Είναι οι διοξίνες ατμοσφαιρικός ρύπος; Επιλέξατε ένα: a. Ίσως b. Όχι c. Ναι 2.Σε εγκαταλειμμένο ανοιχτό μεγάλο στάβλο ενός χωριού, φύσηξε δυνατός άνεμος και μετέφερε το βακτήριο Clostridium perfringens  στους κατοίκους, με αποτέλεσμα αυτοί να εμφανίσουν συμπτώματα διάρροιας και ναυτίας. Είναι το Clostridium perfringens ατμοσφαιρικός ρύπος; Επιλέξατε ένα: a. Ναι b. Όχι c. ΄Ισως 3.Το Όζον είναι γνωστό ότι μας προστατεύει από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες. Κάποιες φορές έχουμε αυξημένη συσσώρευση όζοντος στον αέρα που αναπνέουμε. Είναι το Όζον ατμοσφαιρικός ρύπος; Επιλέξατε ένα: a. Υπό προϋποθέσεις b. Όχι c. Ναι 4.Ένας φιλόζωος κάτοικος πόλης, βγάζει τον σκύλο του βόλτα, να κάνει την "ανάγκη" του. Που πρέπει ο σκύλος να αφήσει τα "περιττώματά" του; Επιλέξατε ένα: a. Οπουδήποτε.  b. Σε χώρο που υπάρχει χώμα και ο ιδιοκτήτης του τα μαζεύει με σκουπάκι και τα αφήνει σε κάδο απορριμμάτων. c. Στη ρίζα κάποιου δέντρου ή στο χορτάρι του πάρκου. 5.Με 30 λεπτά ποδήλατο τη μέρα, καίμε 300 περίπου θερμίδες και γυμνάζουμε καρδιά, πνεύμονες και μύες. Ποδηλάτης πριν ξεκινήσει, μαθαίνει ότι τα σωματίδια ΡΜ10 στην ατμόσφαιρα ανέρχονται σε 860 μg/κ.μ. ενώ το ανώτατο επιτρεπτό όριο είναι 50 μg/κ.μ. Τι πρέπει να κάνει ο ποδηλάτης; Επιλέξατε ένα: a. Να κάνει άφοβα ποδήλατο. b. Να αποφύγει κάθε είδους μετακίνηση και να παραμείνει σε κλειστό χώρο. c. Να μην χάσει την προγραμματισμένη του σωματική άσκηση, απλά να κάνει ποδήλατο πιο αργά και προσεκτικά. 6.Μετά από έκρηξη σε εργοστάσιο, απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα το αέριο "κλοφέν" και το βακτήριο "Listeria monocytogenes". Τι προκαλούν το "κλοφέν" και το "Listeria monocytogenes" στην ατμόσφαιρα; Επιλέξατε ένα: a. Μόνο μόλυνση. b.  Μόνο ρύπανση. c. Το "κλοφέν" μολύνει και το "Listeria monocytogenes" ρυπαίνει. d. Το "Listeria monocytogenes" μολύνει και το  "κλοφέν"  ρυπαίνει.

Πίνακας VΙΙ

ΤΡΑΠΕΖΑ  ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ

1.Ποιο από τα παρακάτω είναι πηγή ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε βενζόλιο το οποίο ανήκει στις πτητικές οργανικές ενώσεις VOCs. Επιλέξατε ένα: a. Καυσόξυλα b. Καυστήρες πετρελαίου θέρμανσης c. Βενζινοκίνητες μηχανές και πρατήρια βενζίνης d. Καυστήρες θέρμανσης φυσικού αερίου 2.Ποιο από τα παρακάτω υλικά, κατά την καύση του ρυπαίνει την ατμόσφαιρα με Οξείδια του Αζώτου. Επιλέξατε ένα: a. καυσόξυλα b. Φυσικό αέριο c. ορυκτά καύσιμα 3.Ο μόλυβδος αποτελείο οποίος όταν διαχυθεί στην ατμόσφαιρα επηρεάζει δυσμενώς τη λειτουργία των νεφρών και την χημεία του αίματος του ανθρώπινου οργανισμού. 4.Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ο πιο διαδεδομένοςρύπος που επιδρά κυρίως στο καρδιαγγειακό και στο νευρικό σύστημα του ανθρώπου.